Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” został utworzony 27 września 2001r. rozporządzeniem Wojewody Lubuskiego. Jest to obecnie najmłodszy park krajobrazowy na terenie województwa lubuskiego. Powierzchnia Parku wynosi 18714 ha i obejmuje tereny gmin: Trzebiel, Tuplice, Łęknica, Przewóz i Brody oraz nadleśnictw: Lipinki, Wymiarki, Lubsko. Na terenie Parku znajduje się 30 miejscowości; do większych należą: Tuplice, Żarki Wielkie, Nowe Czaple, Niwica i Chełmica.

Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” powstał przede wszystkim by chronić polską część unikatowego tworu geologicznego: pięknie ukształtowaną morenę czołową. Powstała ona w czasie zlodowacenia skandynawskiego (plejstocen) w postaci wyraźnego łuku. Długość łuku to 40 km, szerokość wzniesień, które go tworzą waha się od 3 do 5 km. Ramiona łuku skierowane są na północ, a odległość między nimi wynosi około 25 km. Pierwotnie struktura ta osiągała wysokość 300-350 m n.p.m., ale w wyniku kolejnych transgresji lądolodu doszło do znacznej redukcji wysokości formy i obecnie średnia wysokość najwyższych partii moreny wynosi 140-160 m n.p.m. Jest to jedna z najładniej ukształtowanych form geologicznych w Europie, która doskonale prezentuje zarys małego lobu lodowca. Niemal przez środek łuku przepływa graniczna rzeka – Nysa Łużycka, wcinając się w otaczający teren na głębokość do 40 m.

Wyróżniające się elementy krajobrazu Parku to: wzniesienia moreny czołowej, wyraźnie zaznaczone terasy zalewowe Nysy Łużyckiej, ciąg antropogenicznych zbiorników pokopalnianych, erodujące skały zbudowane z hałd nadkładu, przełom Nysy Łużyckiej przez morenę z rozległym założeniem parkowo-krajobrazowym.

---

---

Podstawa prawna utworzenia Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”:

• Rozporządzenie Nr 20 Wojewody Lubuskiego z dnia 27 września 2001 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego o nazwie „Łuk Mużakowa” (Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego Nr 96 poz. 689);
• Rozporządzenie nr 24 Wojewody Lubuskiego z dnia 15 listopada 2004 r. o zmianie rozporządzenia nr 20 Wojewody Lubuskiego nr 20 z dnia 27 września 2001 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego o nazwie „Łuk Mużakowa” (Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego Nr 91 poz. 7443)
• Uchwała nr XXXI/471/17 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 maja 2017 r. w sprawie Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”.

Ponad połowę (58%) obszaru Parku zajmują lasy i to one dominują w szacie roślinnej. Jednak z powodu stosunkowo dużej ilości wsi, a także przeszłości związanej z kopalnictwem, nie stanowią one zwartego kompleksu leśnego. Biocenozy leśne stanowią mozaikę siedlisk. Przejścia pomiędzy poszczególnymi, sąsiadującymi ze sobą siedliskami leśnymi są ostre i wyraźne. Szczególnie widoczne jest to na styku obszaru pradoliny Nysy Łużyckiej, a morenowymi wyniesieniami Łuku Mużakowa. Pradolina ma wyraźnie zaznaczającą się w krajobrazie skarpę brzeżną, miejscami wysoką na 30-40m. Jej dno pokryte jest lasami o charakterze łęgowym z wierzbą kruchą, iwą i miejscowo z dębem szypułkowym. Łęgi położone na starszych terasach o naturalnym składzie gatunkowym zachowały się tylko w niewielkich fragmentach. Trzon Łuku (wyniesienia) pokrywały drzewostany pierwotnie mieszane. W wyniku monotypizacji zbiorowiska sosnowe z domieszką dębu bezszypułkowego, oraz bogatsze lasy mieszane z panującym dębem i domieszką sosny, zachowały się dziś już tylko fragmentami. Ciekawostką zaś jest, że niemieccy botanicy wydzielili na tym obszarze odrębny gatunek nazywany "świerkiem łużyckim". Charkteryzuje się on drobnosłoistością oraz odpornością na spóźnione przymrozki.

Na terenie Parku wyróżniono 14 typów siedlisk przyrodniczych zamieszczonych w „Dyrektywie siedliskowej” Natura 2000, m.inn.: grąd środkowoeuropejski, żyzne buczyny niżowe, lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe, łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi, eutroficzne zbiorniki wodne z roślinnością pływającą. Na całym obszarze Parku, szczególnie na terenach zalewowych, a także w izolowanych zagłębieniach bezodpływowych występują płaty szuwarów turzycowych i trzcinowisk. Często towarzyszą im kompleksy zarośli wierzbowych z udziałem wierzb: wikliny, uszatej, siwej, trójpręcikowej i kruchej.

W Parku stwierdzono do tej pory występowanie 625 gatunków roślin naczyniowych. Wśród nich 27 gatunków jest objętych ochroną gatunkową, a 4 są z Czerwonej Listy gatunków zagrożonych w Polsce.
Szczególnie interesujące są rośliny, które na terenie Parku osiągają granice swoich zasięgów. Wschodnią granicę zasięgu mają tu: nawodnik sześciopręcikowy Elatine hexandra, wrzosiec bagienny Erica tetralix i selery węzłobaldachowate Apium nodiflorum (jedyne stanowisko w Polsce). Drugą grupę stanowią rośliny, które osiągają tu północną granicę zasięgu tj. jodła Abies alba i świerk Picea abies.

Swoistą, florystyczną ciekawostką regionu jest rezerwat kulturowy „Park Mużakowski” w Łęknicy/BadMuskau. Obok rodzimych gatunków drzew i krzewów, występują tu gatunki obce dla naszego klimatu, a także liczne krzyżówki i odmiany. Twórca „Parku Mużakowskiego” – książę Hermann von Pückler był znawcą ogrodnictwa, eksperymentował także z nowymi odmianami roślin. Arboretum „Parku Mużakowskiego” w XIX w. było jednym z najznamienitszych w Europie, z największą kolekcją roślin drzewiastych. Wysadzono tutaj ok. 3000 taksonów w oddziałach: Pinetum, Salicetum, Quercetum i Pomacetum (Michałowski 1997). Obecnie możemy podziwiać m.inn.: imponujący okaz rzadkiej odmiany świerka - świerk kaukaski, pomnikowe daglezje, choiny kanadyjskie, sosny czarne, dęby szkarłatne, dęby omszone, kasztany jadalne, sekwoje oraz liczne odmiany wiciokrzewów.

Różnorodność typów siedlisk, które występują w Parku wpływa na bogactwo gatunkowe fauny.Do tej pory stwierdzono tu: 40 gatunków ważek, 57 gat. chrząszczy, 55 gat. motyli, 34 gat. ryb, 14 gat. płazów, 7 gat. gadów, 152 gat. ptaków i 46 gat. ssaków.

Duża liczba zbiorników wodnych oraz cieków sprawia, że na terenie Parku odnotowano wiele rzadkich gatunków ważek. Do szczególnie cennych należą m.inn.: żagnica torfowa Aeshna juncea, zalotka białoczelna Leucorrhinia albifrons, szablak szkocki Sympetrum danae (gatunki parasolowe wód torfowiskowych), świtezianka dziewica Calopteryx virgo, lecicha mała Orthetrum coerulescens, trzepla zielona Ophiogomphus cecilia (gatunki parasolowe wód płynących). W grupie chrząszczy szczególną uwagę zwracają gatunki, których siedliska wymagają martwego drewna np. wepa marmurkowa Protaetia lugubris, ciołek matowy Dorcus parallelipipedus oraz gatunek priorytetowy pachnica dębowa Osmoderma eremita.

„Pojezierze antropogeniczne” (przede wszystkim zaś zbiorniki, które uległy całkowitej lub częściowej neutralizacji), kompleksy stawów hodowlanych, rowy i oczka wodne tworzą wyjątkowo dogodne warunki dla bytowania różnych gatunków płazów. W Parku mamy 80% wszystkich gatunków płazów występujących w Polsce. Obok 5 gatunków żab zielonych i 3 gat. ropuch, można tu spotkać rzadką już rzekotkę drzewną Hyla arborea czy grzebiuszkę ziemną Pelobates fuscus. Na szczególną uwagę zasługuje także traszka grzebieniasta Triturus cristatus i kumak nizinny Bombina bombina - gatunki z Czerwonej Listy Zwierząt. Za ciekawostkę regionu uznać można występowanie traszki górskiej Triturus alpestris.
Na krajobraz Parku składają się elementy: rolnicze (pola, łąki, pastwiska), leśne, wodno-leśne, wodne, parkowe i górskie (wzniesienia, wąwozy). Sprawiają one, że występują tu ptaki różnych typów siedlisk. Ogólnie ze 152 gatunków ptaków stwierdzonych na obszarze Parku - 129 to gatunki lęgowe.

Największa liczba gatunków zanotowanych w Parku związana jest z siedliskiem wodnym i wodno-leśnym. Na szczególną uwagę zasługują: bąk Botaurus stellaris, świstun Anas penelope, kania czarna Milvus migrans, bielik Haliaeetus albicilla i rybołów Pandion haliaetus. Wszystkie wymienione gatunki wpisane są na Czerwoną Listę Zwierząt.

Cennymi gatunkami ssaków z terenu Parku są: nocek łydkowłosy Myotis dascyneme, nocek duży Myotis myotis, mopek Barbastella barbastellus, wydra Lutra lutra i wilk Canis lupus. Z uwagi na dużą lesistość obszaru, istotnym elementem są także: dziki Sus scorfa, sarny Capreolus capreolus, daniele Dama dama i jelenie Cervus elaphus.

Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” oprócz wartości przyrodniczych flory i fauny, posiada swoją wyraźną specyfikę związaną z walorami geologicznymi. Wyjątkowo ładnie ukształtowany zarys małego lobu lodowca (morena czołowa) jest wyjściem do poznania historii obszaru, procesów powstawania form geologicznych – działalności lądolodów. Ciężki lob lodowca zaburzył tutaj i wycisnął utwory mioceńskie na swoim przedpolu. Wyciśnięte utwory mioceńskie zawierały cenne surowce mineralne: węgiel brunatny, piaski szklarskie, iły ałunowe, gliny i żwiry. Miejscami pokłady węglowe wychodzą prawie na powierzchnię ziemi. Takie przemodelowanie warstw niezwykle ułatwiło proces wydobywczy. Obok węgla brunatnego wydobywano na tym obszarze: iły ałunowe (leżą nad pokładami węglowymi), gliny i piaski szklarskie (poniżej pokładów węglowych). W wyniku eksploatacji surowców metodą odkrywkową powstawały wyrobiska, które z czasem wypełniały się wodą. Tak powstało, obecnie największe w Polsce, tzw. „pojezierze antropogeniczne”. Zbiorniki pokopalniane różnią się barwą. Jedne są zielone, niebieskie lub turkusowe, inne pomarańczowo-czerwone, brunatne, a nawet czarne. Uzależnione jest to od składu chemicznego wody i podłoża. Wyrobiska po eksploatacji iłów zwykle mają barwę niebieską lub zieloną. Wyrobiska powęglowe często są rdzawe lub czarne.

W wyniku eksploatacji odkrywkowej powstały także duże powierzchnie składowisk skał nadkładu. Wyjątkowo trudno zachodzi na nich proces rekultywacji, gdyż są to skały zakwaszone, zanieczyszczone pyłem węglowym, ubogie w związki mineralne i niestabilne. Ulegają one ciągłym, intensywnym procesom erozji. Łatwo zaobserwować tu formy powstałe w wyniku erozji deszczowej (ablacja), wiatrowej (eoliczna), rzecznej (fluwialna) oraz efekty działalności wód wymywających (formy sufozyjne). To przyczyniło się do tego, że obszar polskiej części moreny czołowej zwanej „Łuk Mużakowa” otrzymał w październiku 2009 r. z rąk Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska, Głównego Geologa Kraju, dr Henryka Jacka Jezierskiego, certyfikat pierwszego w Polsce Krajowego Geoparku, a we wrześniu 2011r. na X Konferencji Geoparków w Norwegii  niemiecko-polski Geopark „Łuk Mużakowa” został przyjęty do Europejskiej Sieci Geoparków. Szczególne nagromadzenie w południowej części Łuku Mużakowa, atrakcyjnych form i zjawisk o podłożu geologicznym sprawiło, że powstała idea utworzenia tutaj ścieżki geoturystycznej. Już od listopada 2012 roku udostępniona została do zwiedzania Ścieżka znajduje się w okolicy Łęknicy i Nowych Czapli, na terenie byłej kopalni węgla brunatnego. Jej długość to ponad 5 km. Zobaczyć tu można tzw. geostanowiska: odsłonięcie pokładów węgla brunatnego (wychodnię węgla brunatnego), źródliska mineralizowanych wód żelazowo-siarkowych z na skorupieniami, pokopalniane zbiorniki zapadliskowe, formy erozyjne w hałdach nadkładu. Na terenie przeznaczonym do zwiedzania znajduje się 10 zbiorników pokopalnianych różnej barwy. A główną atrakcją dla zwiedzających jest 30-metrowa wieża widokowa, z której na dwóch tarasach widokowych, można podziwiać przepiękny krajobraz pokopalniany tuż nad największym zbiornikiem poeksploatacyjnym „Afryka” – dawnego wyrobiska „Łuska C”. Od roku 2015, kiedy na 38. sesji Konferencji Generalnej UNESCO powołano nowy program Nauk Geologicznych i Geoparków, Łuk Mużakowa zaliczony został do grona Światowych Geoparków UNESCO. I jest jedynym takim obiektem w Polsce i jednym z czterech transgranicznych geoparków na świecie.

Ziemie, na których znajduje się Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” należą do historycznej krainy Łużyc. Rozciągała się ona od Czarnej Elstery (Łaby) do Bobru. Od łużyckiego słowa Mużaków (Gród Mężczyzn) powstała nazwa parku krajobrazowego.
Pierwsza ludność, która pojawiła się na tym terenie to plemiona łowiecko-zbierackie z okresu paleolit w epoce kamienia. Wędrując za stadami reniferów, które stanowiły główne źródło ich pożywienia, podążali na północ. Plemiona te zatrzymywały się na krótko przeważnie na terenach teras rzecznych z dostępem do wody – zakładali niewielkie obozowiska koczownicze. Pozostawili po sobie ślady w postaci wyrobów krzemiennych – głównie narzędzia. Znaleziska z tego okresu dotyczą takich miejscowości jak: Tuplice, Chełmica, Kamienica, Królów, Żarki Wielkie, Stare Czaple, Włostowie, Wierzbięcin, Karsówka.

Wraz z nastaniem epoki neolitu (na terenach polskich ok. 4,5 tysiąca lat p.n.e.) pojawiły się dwie kolejne formy zaopatrywania się plemion w żywność: chów zwierząt i uprawa ziemi. Pierwsi rolnicy, aby pozyskać przestrzeń na pola uprawne, karczowali lasy. Z czasem upowszechniła się technika żarowa. Od tego sposobu pozyskiwania ziemi uprawnej noszą nazwy miejscowości: Żary (powiatowe), Żarki Wielkie i Żarki Małe. Oprócz zajęć rolniczych i hodowlanych ludność neolityczna wytwarzała ceramikę naczyniową, która obecnie jest najlepszym wyznacznikiem tego okresu. Fragmenty neolitycznych naczyń ceramicznych odnaleziono w miejscowościach: Tuplice, Trzebiel, Cielmów, Jagłowice, Przewoźniki, Żarki Wielkie i Małe, Włostowice i Stare Czaple.

W okresie średniowiecza rozpoczęła się migracja ludów słowiańskich. Teren Parku zajmowały plemiona słowiańskie: Nice (od północy) i Łużyczanie. Od południowego-wschodu opisywanych terenów graniczyło plemię Zara. Plemiona te zakładały grodziska z przyległymi osadami. Jednymi z pierwszych, wczesnośredniowiecznych grodzisk były: Cielmów, Tuplice, Trzebiel, Niwica, Jasionów, Żarki Wielkie, Stare Czaple, Gniewoszyce i Marcinów. Większość miejscowości z terenu Parku znana jest ze średniowiecznych źródeł pisanych. Część nazw mówi o funkcji jaką wówczas pełniły. Były to zazwyczaj osady służebne względem pobliskich grodów, przykładowo: Łuków, Grotów, Przewoźniki. Inne miały nazwy odimienne: Mieszków, Marcinów, Włostowice.

Tereny obecnego Parku już od X w. były obszarami granicznymi, stąd powstawały tu siedziby obronne tzw. gródki rycerskie (gródki stożkowe). Budowano je także dla kontroli ważnych strategicznie miejsc na handlowym „szlaku solnym”. Od XVI w. do początku XIX w. na terenie Dolnych Łużyc i Śląska powstawały wolne państewka stanowe, których właściciele podlegali bezpośrednio cesarzowi. Na ziemiach obecnego Parku znajdowały się wtedy państewka: Żary, Trzebiel, Brody, Mużaków.
Ludność Dolnych Łużyc zajmowała się głównie rolnictwem i chowem zwierząt (nadrzeczne łąki służyły za pastwiska). Panował tu ustrój pańszczyźniany i wyzysk chłopstwa w różnych formach. Najcięższe czasy przypadły na okres wojny trzydziestoletniej (1618-1648): grabieże, palenie domostw, zabójstwa. Spowodowała ona ogromne zubożenie i straty w ludności. Kolejna wojna – siedmioletnia (1756-1763) i ruch wojsk napoleońskich (1812-1814) znów pozostawiły po sobie ślady zniszczeń: wytrzebione lasy, spalone wsie, ludność wcielona siłą do wojsk lub zabita. Okres względnego spokoju i rozwoju przypada na XIX w., gdy zaczęły rozwijać się miejscowe zakłady przemysłowe. Podstawą rozwoju były wydobywane surowce mineralne: węgiel brunatny, kruszce.

Aby poznać historią i kulturę regionu, zapraszamy na wycieczkę po miejscowościach i zabytkach leżących na terenie parku...

Przy południowo-wschodniej granicy Parku, w miejscowości Przewóz znajduje się cenny, średniowieczny zabytek w postaci cylindrycznej wieży. Stanowiła ona tzw. stołp istniejącego tu dawniej grodu. Była jedynym murowanym elementem w drewnianym grodzie. Nazywała się wieżą ostatniej obrony. Wąskie okienka strzelnicze oraz grube, kamienno-ceglane mury zapewniały bezpieczne odparcie ataków. Przeworska wieża nazywana jest ‘głodową’. W 1472 roku, po zwycięskiej bitwie o Żagań, Jan II uwięził w niej swojego brata – Baltazara. Legenda głosi, że zapomniał o nim świętując swoje zwycięstwo i doprowadził do śmierci głodowej brata.

Na południu Parku, przy Łęknicy, położony jest zabytkowy rezerwat kulturowy „Park Mużakowski”, który w całości obejmuje powierzchnię ok. 750 ha. Uznany jest za Pomnik Historii i wpisany w 2004 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Celem jego ochrony jest zachowanie unikatowego na skalę europejską przykładu parku w stylu krajobrazowym z początku XIX wieku. Wykorzystane w perfekcyjny sposób walory naturalnego krajobrazu w kompozycji z przyrodniczymi elementami i architekturą budowli, stały się inspiracją dla kolejnych parków tego typu w Europie i na świecie. Poruszając się dalej wzdłuż moreny czołowej Łuku Mużakowa, w kierunku północnym natrafimy na miejscowość Żarki Wielkie. Na uwagę zasługują tutaj ruiny oryginalnej, rycerskiej wieży mieszkalnej. Pierwotnie była to prawdopodobnie budowla trzykondygnacyjna, wybudowana z cegły o murach grubości ponad1m. W Żarkach Wielkich zobaczymy także chaty i zagrody związane z kulturą łużycką, a także zabytkowy dom Gustawa Theodora Fechner’a (1801 – 1887), który był sławnym lekarzem, filozofem, fizykiem i twórcą psychofizyki.

Nieopodal znajduje się miejscowość Niwica, z zabytkowym kościołem, zbudowanym z kamienia polnego. W Niwicy mieszkał Walther Hermann Nerst (1864 – 1941). Skonstruował on m.in. lampę (lampa Nersta), która była doskonalsza od lampy Edisona. Oprócz wielu odkryć i teorii, sformułował także III zasadę termodynamiki. Był laureatem nagrody Nobla w dziedzinie chemii. Jadąc na północ, przez miejscowość Buczyny zobaczyć możemy zabytki kultury łużyckiej: karczmę i drewniane chaty o budowie przysłupowej.

W Trzebielu (położony przy granicy Parku) na uwagę zasługują ruiny: baszty obronnej, wieży mieszkalnej, pałacu i szubienicy. Z Trzebiela kierujemy do Tuplic. Z drogi, w miejscowości Chełmica, widać ruiny pałacu i folwarku, a także odnowioną, zabytkową kaplicę cmentarną. Także tutaj napotkamy zabudowę związaną z kulturą łużycką np. stodoły i piece chlebowe. W Tuplicach zobaczymy zabytkowy kościół, stację kolejową, a także ruiny pieca Hofmanna (do cyklicznego wypalania cegieł), który można uznać za zabytek techniki tego regionu. Już poza północną granicą Parku, w miejscowości Brody znajduje się pałac z zachowanym folwarkiem oraz ciekawy park przypałacowy i jezioro.

Na terenie Parku można uprawiać turystykę: rekreacyjno-pobytową i aktywną (piesza, rowerowa, konna i kajakowa), w różnych zakresach tematycznych: geoturystyka, ekoturystyka, turystyka historyczno-kulturowa oraz turystyka związana z obiektami poprzemysłowymi (zabytkami techniki). Unikalne atrakcje turystyczne Parku związane są z walorami geologicznymi, przeszłością górniczą i kulturą łużycką.

TRASY TURYSTYCZNE

Pieszo-rowerowe trasy turystyczne:

• Czerwony - Żary - Łęknica (dł. 45 km).
  Rozpoczyna się przy żarskim biurze PTTK i dalej biegnie przez „Zielony Las” i Olbrachtów. W rejonie wsi Jędrzychowice szlak wkracza w obszar Parku. Stąd przez Mieszków (ruiny dworu z parkiem przypałacowym) docieramy do Niwicy. Dalej brukową drogą, po leśno-górzystym terenie mijamy Gniewoszyce i docieramy do Buczyn. Za wsią wysoka skarpa urywa się i docieramy do doliny Nysy Łużyckiej. Dalej szlak prowadzi do Żarek Wielkich. Na wysokości wsi Bronowice droga leśna schodzi do brzegu Nysy Łużyckiej i dalej prowadzi przez rezerwat kulturowy „Park Mużakowski”. Na terenie „Parku Mużakowskiego” szlak czerwony znakowany jest na kamieniach jako „Szlak doliny Nysy Łużyckiej”. Planowane jest przedłużenie tego szlaku doliną Nysy Łużyckiej do Przewozu.

• Niebieski - Jasień – Siedlec, turystyczne przejście graniczne (dł. 47 km).
  Szlak rozpoczyna się w Jasieniu, a w rejonie Grabówka (ośrodek konny) wchodzi w obszar Parku. Biegnie przez Łazy do Tuplic, dalej przez Chełmicę, Jagłowice do Trzebiela. Aby dotrzeć do „Diabelskiego Kamienia”, w Trzebielu wjeżdżamy w ul. Słowackiego i kierujemy się na szlak, który dalej prowadzi nas polną drogą. Do pomnikowego głazu prowadzi ścieżka w lewo, zaś szlak biegnie dalej przez Kamienicę do polsko-niemieckiego, turystycznego przejścia w Siedlcu.

• Zielony - jest szlakiem „łączącym” szlak niebieski z czerwonym od Siedlca do Żarek Wielkich.

Do celów edukacyjnych i rekreacyjnych na terenie Parku zaprojektowano ścieżki dydaktyczne:

• „Od Hydro do Kucyka” - ścieżka prowadzi przez rezerwat leśny „Nad Młyńską Strugą” od zażelazionego zbiornika pokopalnianego o nazwie „Hydro” do miejsca, gdzie rzeczka Skroda zatacza niemal okrąg, które zwane jest „Kucykiem” – stało tu kiedyś okazałe gospodarstwo i młyn, a wokół istniał zalew. Podczas wędrówki zobaczyć można malowniczo meandrującą rzeczkę Skrodę oraz jej ujście do Nysy Łużyckiej, naturalne zbiorowiska leśne, pomniki przyrody, okazałą skarpę doliny, wzniesienia moreny czołowej, naturalne wąwozy, bagniska. Na ścieżce ustawiono 4 tablice edukacyjne. Ścieżka ma długość ok. 6 km. Zachowując zasady obowiązujące w rezerwatach, po ścieżce można poruszać się samodzielnie.

• „Geościeżka” – ścieżka znajduje się w okolicy Łęknicy i Nowych Czapli, na terenie byłej kopalni węgla brunatnego. Jej długość to ponad 5 km. Zobaczyć tu można tzw. geostanowiska: odsłonięcie pokładów węgla brunatnego, wychodnię węgla brunatnego, źródliska mineralizowanych wód żelazowo-siarkowych z naskorupieniami, pokopalniane zbiorniki zapadliskowe, formy erozyjne w hałdach nadkładu. Na terenie przeznaczonym do zwiedzania znajduje się 10 zbiorników pokopalnianych różnej barwy. Występują tu także chronione gatunki roślin i zwierząt. Obecnie ścieżką poruszać się można tylko z przewodnikiem lub z osobą, która zna teren. Planuje się tu ustawić 12 tablic edukacyjnych,

• „Park Mużakowski” – obszar ok. 750 ha, po którym można poruszać się samodzielnie lub z przewodnikiem. Istnieje tutaj 30 km. ścieżek parkowych, przystosowanych do turystyki pieszo-rowerowej. Zobaczyć można: historyczne zabudowania – mosty, wiadukt, pomnikowe miejsca – mauzoleum, „Kamień Pückler’a”, naturalne zbiorowiska leśne, nadrzeczne i łąkowe, tarasy zalewowe Nysy łużyckiej, malownicze wąwozy, niemal górskie krajobrazy, osie widokowe (zaznaczone betonowymi ławkami), unikalne gatunki drzew i krzewów,

• „Wzdłuż Łuku” - trasa opracowana dla rowerzystów lub turystów poruszających się pojazdami; prowadzi od północnych rejonów moreny czołowej Łuku Mużakowa – Tuplice, do południowych – Przewoźniki. Zobaczyć można: zneutralizowane zbiorniki pokopalniane, naturalne formy rowów wietrzeniowych, ruiny XVI w. szubienicy, pomnikowy głaz narzutowy, ruiny wieży rycerskiej, malowniczą dolinę Nysy Łużyckiej z naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi, zabytki kultury łużyckiej, zbiorniki pokopalniane różnej barwy, formy erozyjne w skałach nadkładu, zrekultywowany teren byłej żwirowni,

Miejsca, które warto zwiedzić w okolicy Parku:

• Brody – pałac Brühla z parkiem przypałacowym,
• Jeziory Wysokie – Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej z wieżą widokową,
• „Ośmiornica” – sosna, pomnik przyrody (przy drodze Tuplice – Brody),
• Rezerwat „Wrzosiec”- przy wschodniej granicy Parku, między Grotowem a Piotrowem,
• Przewóz – Wieża Głodowa z XIII wieku,
• Rezerwat „Żurawie Bagno” koło Lipnej w gm. Przewóz,
• Straszów – ruiny kościoła z XIII wieku z wieżą i kamiennym murem.

Edukacja w Parku Krajobrazowym „Łuk Mużakowa” może być realizowana:

• w szkołach leżących w granicach i okolicach Parku, w formie prezentacji
• na obszarze Parku, w formie edukacji terenowej
• podczas imprez okolicznościowych, w formie konkursów

Zakres tematyczny zajęć prowadzonych w szkole to między innymi: walory Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”, aspekty geologiczne, przyrody ożywionej, historyczne i kulturowe, formy ochrony przyrody w Polsce, charakterystyka wybranych, chronionych gatunków grzybów, roślin, zwierząt i ich siedlisk, problemy ochrony przyrody.

Tematyka zajęć terenowych związana jest z obszarem Parku, wybranym do zwiedzania np. „Park Mużakowski” – historia powstania, aspekty kulturowe, przyrodnicze i geologiczne, „Geościeżka” – działalność lądolodu, górnicza historia regionu, stanowiska dokumentacyjne, naturalna sukcesja, krajobrazy antropogeniczne.

Informujemy, że:

• Zajęcia prowadzone są nieodpłatnie,
• Zakres tematyczny zajęć można ustalać indywidualnie,
• Za bezpieczeństwo uczniów odpowiedzialny jest opiekun grupy,
• Zajęcia prowadzone są w grupach 10-30 osobowych,
• Zajęcia mogą być prowadzone od pn. do pt. w godzinach 8:30 – 14:30,
• Zgłoszenia przyjmujemy pod nr. telefonu 500 549 885.

Zapraszamy do galerii zdjęć Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa” WEJŚCIE

Rezerwaty na terenie Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”:

• „Nad Młyńską Strugą” - rezerwat leśny o powierzchni 132, 56 ha. Leży w dolinie Nysy Łużyckiej i na jej krawędziach (wyjątkowo stromych w tym miejscu). Obejmuje ujście rzeki Skrody do Nysy Łużyckiej. Skroda płynie na tym odcinku w głębokim wąwozie. Meandrując tworzy romantyczne, niemal górskie krajobrazy. Wody Skrody mają charakterystyczną, ochrową barwę. Związane jest to z pobliskimi terenami pokopalnianymi. Największym walorem rezerwatu jest wyjątkowo urozmaicony, naturalny drzewostan.

Użytki ekologiczne na terenie Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”:

• „Leśne Bagno” - zajmuje powierzchnię 0,88 ha i został utworzony w 1998 roku. Użytek stanowi bagno, gdzie przez cały rok utrzymuje się woda. Położony jest w obniżeniu terenu wśród lasów sosnowych oraz brzozowo-sosnowych. Obszar użytku i otoczenia stanowi ostoję zwierzyny. Liczne ścieżki wydeptane przez zwierzęta wskazują, że bagno stanowi dla nich rezerwuar wody pitnej.
• „Dolina” - użytek ekologiczny o powierzchni 4,40 ha utworzony został w 1997 roku. Na użytek składają się 2 bagna różnej wielkości: 0,5 ha i 3,9 ha. Użytek otoczony jest lasami sosnowymi (na siedliskach boru świeżego i boru wilgotnego). Położony jest w malowniczym obniżeniu terenu i stanowi swoiste uroczysko. Runo tego obszaru jest wyraźnie bogatsze w gatunki mchów i porostów.
• „Bajorko" - utworzony w 2014r. zajmuje powierzchnię 0,72ha. Ochronie podlegastanowisko elismy wodnej (Luronium natans) oraz innych rzadkich gatunków flory wodnej.
• „Niecka" - utworzony w 2014r. zajmuje powierzchnię 0,25ha. Ochronie podlega roślinność wodna i torfowiskowa.

Stanowisko dokumentacyjne - Wydma nad Dużym Stawem

Wydma śródlądowa o powierzchni 48,21 ha, zlokalizowana w obrębie ewid. Jeziory Wysokie, Gmina Brody, Nadleśnictwo Lubsko. Wydma posiada regularny kształt o rozpiętości ramion 340 m, obwód wniesienia wydmowego wynosi 1,8 km, w jej wnętrzu znajduje się rozległa nisza deflacyjna, czyli nieckowate obniżenie, które powstało w efekcie wywiewania i przemieszczania piasku.

Pomniki przyrody na terenie Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”:

W granicach Parku ustanowiono 17 pomników przyrody. 16 pomników stanowią drzewa lub grupy drzew, natomiast 1 jest głazem narzutowym. Pomnikowe drzewa to: dęby (18 sztuk), buki (2 sztuki), klon jawor i modrzew europejski. Głaz narzutowy położony jest przy miejscowości Kamienica Nad Nysą Łużycką. Jest to gruboziarnisty granit przecięty żyłą średnioziarnistego, różowego granitu. Na powierzchni głazu znajdują się regularne otwory. Wymiary pomnika: wysokość 280 cm, obwód 1520 cm, waga 25 ton.

Park podlega ochronie w zakresie międzynarodowego prawa ochrony przyrody:

Obszar Natura 2000 PLB020005 "Bory Dolnośląskie"
Obszar Natura 2000 PLH080038 "Łęgi nad Nysą Łużycką"
Obszar Natura 2000 PLH080044 "Wilki nad Nysą"
Obszar Natura 2000 PLH080060 "Uroczyska Borów Zasieckich"

Strony, na które warto zajrzeć:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim

Lasy Państwowe

Geoportal

Internetowy System Aktów Prawnych

Polska Czerwona Księga Zwierząt – Bęzkręgowce

Przegląd Przyrodniczy

Ziemia Lubuska

Muzeum Ziemi Lubuskiej

Miejscowość:	Ul. Wojska Polskiego 2 62-208 Łęknica
Telefon:	500 549 885
E-mail:	lukmuzakowa@zpkwl.gorzow.pl
Adres www:	www.zpkwl.gorzow.pl