Nawigacja

Przyroda Parku

Brodaczka zwyczajna
Brodaczka zwyczajna

Szatę roślinną Parku tworzą głównie bory sosnowe, wśród których ukryte są liczne, różnej wielkości jeziora, oczka wodne i tereny podmokłe. Ponad 68 % powierzchni Parku pokrywają lasy. Tymczasem jeszcze w połowie ubiegłego wieku obszar zajmowany obecnie przez Park był w przewadze użytkowany rolniczo. Pamiątką po tamtych czasach są liczne głowiaste wierzby teraz rosnące wśród śródleśnych duktów, a kiedyś na skrajach pól i na miedzach. Szacuje się, że około 50% powierzchni leśnych w parku zajmują młode, mające około 50 lat drzewa, a drzewostan starszy od 80-90 lat stanowi niewiele ponad 10%. Żyźniejsze stanowiska w dolinie Obry oraz fragmenty rynien jeziornych porasta bór mieszany świeży, w którym przeważają drzewostany starsze. W borze mieszanym obok sosen rosną głównie dęby lub buki. Gatunki podszytowe to jałowiec, jarzębina, leszczyna, kruszyna i trzmielina. W runie występuje wiele gatunków mchów i paproci.

 

Jezioro Lubikowskie
Jezioro Lubikowskie
Zupełnie odmienna roślinność występuje na nasłonecznionych, stromych stokach mis jeziornych, lub związana jest z wodami stojącymi. Całość uzupełniona jest zbiorowiskami o charakterze antropogenicznym tj. polami oraz łąkami. Flora Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, ze względu na swoje bogactwo była przedmiotem badań już w latach 70 – tych XX w. W tym zróżnicowanym obszarze do chwili obecnej udokumentowano obecność ok. 800 gatunków roślin naczyniowych, 77 gatunków mchów i 9 gatunków wątrobowców. Wśród roślin 8 gatunków objętych jest prawną ochroną ścisłą, a 20 ochroną częściową. Rosną tu takie gatunki jak: rosiczka okrągłolistna, rojnik pospolity, storczyk plamisty. Głównymi zagrożeniami dla zachowania roślinności w Parku są niekontrolowany rozwój turystyki oraz ekspansja obcych gatunków roślin o charakterze inwazyjnym np. czeremchy amerykańskiej.

Para gągołów
Para gągołów
Ptaki - połączenie sprzyjających warunków przyrodniczych spowodowało wystąpienia na terenie Parku wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym rzadkich i chronionych. Szczególnie warte uwagi są ptaki, których zanotowano ponad 200 gatunków, z czego ok. 140 to gatunki lęgowe. Do najliczniejszych grup zaliczamy gatunki wodne, związane z dużą liczbą jezior i rzek (łabędź niemy, gęgawa, krzyżówka, perkoz dwuczuby i łyska). Druga najliczniejsza grupa to gatunki leśne, których zanotowano ok. 65 gatunków. Trzecia grupa to ptaki terenów otwartych łąki i pól (pliszka żółta, trznadel, skowronek). Ostatnia grupa związana jest z sąsiedztwem siedzib ludzkich tzw. gatunki synantropijne, których jest ok. 20, w tym: wróbel, mazurek, kawka, czy sikory i szpaki. Na terenie Parku aż 42 gatunki wymienione zostały w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Są to m.in. lelek, bocian czarny, trzmielojad oraz bielik, co przyczyniło się do utworzenia Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 PLB080005 „Jeziora Pszczewskie i dolina Obry” oraz rezerwatu przyrody „Jezioro Wielkie”.

Bóbr
Bóbr
Ssaki - liczną grupę organizmów Parku stanowią ssaki, których jest aż 52 gatunki, w tym 1 jeżokształtny, 4 ryjówkokształtne, 12 nietoperzy, 2 zajęczaki, 15 gryzoni, 13 drapieżnych i 5 parzystokopytnych, a wśród nich 29 gatunków wyróżnia się ochroną prawną. Do parku powrócił wilk, którego ulubioną zdobyczą są dziki, jelenie oraz sarny licznie występujące na obszarach leśnych. Na terenach nadwodnych krajobraz kształtowany jest przez bobry, które swą działalnością (poprzez zalewanie) potrafią go zmieniać w bardzo krótkim czasie. Nowymi mieszkańcami Parku są między innymi norka amerykańska, szop pracz, czy jenot azjatycki, które są obce Polskiej faunie.

 

Szczupak
Szczupak
Ryby - wody stanowiące aż 13,47 % Parku zapewniają bogactwo życia wodnego w tym ok. 30 gatunków ryb, należące do 10 rodzin. Z ciekawych gatunków wymienić można piskorza, sielawę, węgorza, lina, jazia, kozę i szczupaka. Na skład gatunkowy wpływ mają też gatunki allochtoniczne, takie jak sumik karłowaty, amur biały czy tołpyga biała, które do wód otwartych dostały się prawdopodobnie ze stawów hodowlanych. Większość jezior Parku i rzeka Obra są regularnie zarybiane, a głównym sposobem pozyskiwania ryb są połowy amatorskie (za wyjątkiem jeziora Wielkiego i jeziora Mały Gołyń objętych ochroną rezerwatową).

Ropucha szara
Ropucha szara
Płazy i Gady – jest to kolejna niezwykle ciekawa grupa organizmów w Parku. Jak do tej pory rozpoznano w parku 13 gatunków płazów i 7 gatunków gadów i jest to prawdopodobnie lista zamknięta. Nie należy spodziewać się nowych odkryć dlatego, że jest to pełna lista gatunków obszarów niżu. Wszystkie one podlegają prawnej ochronie gatunkowej, a ich środowisko życia związane jest z obszarami wodnymi i podmokłymi. W małych oczkach wodnych spotkać można traszkę zwyczajną i traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, kumaka nizinnego i grzebiuszkę ziemną. Znane są też archiwalne stanowiska występowania żółwia błotnego. Oprócz ochrony prawnej podejmowane są również działania z zakresu ochrony czynnej, poprzez odtwarzanie zanikłych zbiorników wodnych lub pogłębianie tych istniejących.

Pająk kwietnik
Pająk kwietnik
Owady - w Parku spotkać też można liczne i ciekawe grupy owadów. Na terenie Parku nie były dotąd prowadzone kompleksowe badania nad owadami, a jedynie nad ich wybranymi grupami. W latach 2016 – 2019 przeprowadzono inwentaryzację motyli dziennych PPK, która wykazała występowanie na tym obszarze 56 gatunków. Badania prowadzone były również nad motylami nocnymi. Łącznie na terenie Parku stwierdzono występowanie ok. 98 gatunków bezkręgowców.

Taka obfitość gatunków na pewno przypadnie do gustu fotografom oraz osobom lubiącym obserwacje zwierząt w ich naturalnym środowisku.

Jezioro Piecniewo
Jezioro Piecniewo
Wody zajmują ok. 13 % pow. Parku. Są to jeziora rynny Zbąszyńskiej o różnej wielkości oraz rzeka Obra. Łącznie na tym obszarze znajduje się 31 jezior o powierzchni powyżej 10 ha i wiele mniejszych. Liczne są oczka wodne i torfowiska. Największym, o powierzchni 314,6 ha jest Jezioro Lubikowskie. Jego maksymalna głębokość wynosi 35 m a przeźroczystość wody sięga w nim 6 metrów. Kolejne, niezwykle malownicze to jezioro Chłop o powierzchni 227,8 ha i głębokości 23 m. Stan czystości wód jest różny i zależy od lokalizacji jeziora. W północnej i środkowej części Parku jeziora są głębokie a ich wody czyste. Najlepsze jakościowo wody posiadają jeziora: Rokitno, Lubikowskie, Chłop i Szarcz. W części południowej położone są płytkie, żyzne i przepływowe jeziora: Wielkie i Rybojadzkie. Średnia ich głębokość wynosi około 3 metry. Rzeka Obra wywiera największy wpływ na procesy w nich zachodzące. Kształtuje reżim hydrologiczny podnosząc lub obniżając stany wód i wnosząc do jezior znaczącą ilość substancji pokarmowych oraz osadów. Nie pozostaje to bez wpływu na stan czystości. Z analizy dokumentów kartograficznych dowiadujemy się o znacznym zmniejszeniu się powierzchni i głębokości jezior na przestrzeni ostatnich 100 lat ich historii. Widoczne jest także zwiększenie udziału roślinności przybrzeżnej, które świadczy o wzroście ich żyzności.

Rzeka Obra
Rzeka Obra
W krajobrazie Parku spotkamy też jeziora małe, tak zwane oczka. Powstały wskutek wytopienia się brył martwego lodu, zagrzebanych w osadach polodowcowych. Duża część, szczególnie mniejszych i płytkich zbiorników wodnych zarosła, tworząc torfowiska, które w większości zmeliorowane, stanowią łąki okresowo podtapiane bądź porośnięte są lasem. Największy obszar podmokły spotkać można w północnej części Parku, w okolicach wsi Brzeżno.

Obra płynie w szerokiej na 4-5 km dolinie, ciągnącej się od Zbąszynia do Międzyrzecza. Jest to typowa, leniwie płynąca rzeka nizinna. Wypływając z jeziora Rybojady ma przebieg prawie prostolinijny, natomiast poniżej Policka, posiada już rozwinięte, liczne meandry, łachy i starorzecza. Z czasem tereny zalewowe Obry zmeliorowano dla potrzeb rolnictwa. W krajobrazie doliny pojawiły się łąki, pastwiska a nawet grunty orne. W Rybojadach zbudowano jaz iglicowy, którego zadaniem jest regulowanie przepływów Obry na terenie parku. Z doliną Obry związane są liczne tereny podmokłe.