Każdy z nas czerpie przyjemność z wypoczynku na łonie przyrody, z dala od zgiełku wielkomiejskiego życia, w którym funkcjonujemy na co dzień. Na tą przyrodę składają się siedliska przyrodnicze z bogactwem gatunkowym roślin i zwierząt.

Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że intensywny postęp technologiczny jest bardzo ekspansywny i niestety często odbywa się to kosztem środowiska naturalnego. Naturalne siedliska przyrodnicze są przekształcane na środowiska antropogeniczne, czyli „skażone” działalnością człowieka związaną z rolnictwem oraz szeroko pojętym przemysłem. Dlatego niezbędne są odpowiednie narzędzia prawne oraz programy ochrony, pozwalające zachować dziedzictwo przyrodnicze.

Jednym z takich narzędzi jest najmłodsza forma ochrony przyrody - Obszary Natura 2000, ustanowione we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, tworzące Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000. Polska zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura 2000 w Traktacie ateńskim z 16 kwietnia 2003 r., stanowiącym podstawę prawną przystąpienia dziesięciu krajów europejskich, w tym Polski, do Unii Europejskiej.

Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizację kosztów i spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów.

Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody. Tak też jest w przypadku terenów Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, których powierzchnia w zdecydowanej większości należy do obszarów Natura 2000.

Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa:

Dyrektywa ptasia - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem.

Dyrektywa siedliskowa - dyrektywa Rady w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory - ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

W myśl wyżej wymienionych aktów prawa, każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom wymienionym w załącznikach Dyrektywy siedliskowej i ptasiej warunki sprzyjające ochronie, lub zadbać o odtworzenie ich dobrego stanu m.in. poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te siedliska i gatunki występują.

Dyrektywy wyznaczają dwa typy obszarów:
1) obszary ptasie - obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
2) obszary siedliskowe - specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

Obszary specjalnej ochrony ptaków są wyznaczane do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków. Obszary te wyznaczane są indywidualnie przez każde państwo,
w oparciu o zidentyfikowane kryteria.

W przypadku specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie siedliskowej. Po spełnieniu procedur formalnych, dany teren zostaje objęty ochroną.

Polska od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej systematycznie zwiększa powierzchnię obszarów chronionych w ramach Natura 2000. Po zmianach na przestrzeni ostatnich lat, sieć Natura 2000 w Polsce zajmuje prawie 20% powierzchni lądowej kraju. W jej skład wchodzi ponad 800 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (obszary "siedliskowe" - przyszłe specjalne obszary ochrony siedlisk) oraz ponad 140 obszarów specjalnej ochrony ptaków.

Powstanie sieci Natura 2000, która jest światowym ewenementem w zakresie międzynarodowej, obszarowej ochrony przyrody potwierdza, że ochrona zagrożonej różnorodności biologicznej Europy jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej. Również i my starajmy się chronić nasze środowisko naturalne, którego jesteśmy integralną częścią.

Tymczasem zapraszam do aktywnego wypoczynku na terenie parków krajobrazowych naszego województwa, gdzie na własne oczy można zobaczyć bogactwo, które chronimy.

 

Starszy Specjalista BGPK i PK”UW”
Paweł Jankowski